de leukste stadswandelingen en uitjes!
Dat hebben we gevierd met een nieuwe zomerse Nachtwandeling, met als thema 'Wie is er bang voor de boze wolf? Tovenarij, hekserij en ander bijgeloof'.
Daarnaast vertelden we je via onze socials in juli om de paar dagen een mooie, leuke of grappige anekdote uit 10 jaar gidsenleven. Al deze verhalen hebben we hieronder gebundeld.
Vier je met ons mee?
1 juli bestaat Amersfoortse Gidsen precies 10 jaar! Daarom geven we jullie deze maand een kijkje achter de schermen, met bijzondere verhalen uit de afgelopen 10 jaar.
Een van onze allereerste tours was met deze groep vrolijke fietsers uit Noorwegen. Ze werkten voor Henig Olsen (de Noorse Ola) en waren in Nederland op werkbezoek. Een deel van hen (met name de Aziatische werknemers) had nog nooit op een fiets gezeten en ontwikkelde tot onze ontzetting de bizarre techniek om zich in de bochten maar gewoon om te laten vallen en dan lachend weer op te staan.
Dat deze tour om heel andere redenen memorabel zou worden, konden we toen nog niet weten. Omdat Harald en ik die zomer zelf privé naar Noorwegen zouden reizen, vroegen we hun reisleidster om tips. Die nodigde ons vervolgens uit om bij haar op bezoek te komen in Kristiansand, waar we bij haar konden overnachten. Fantastisch natuurlijk, maar er bleek een addertje onder het gras te zitten. Bij aankomst in Kristiansand werden we namelijk meegenomen naar het kantoor van het reisbureau en voorgesteld als 'our new agent in the Netherlands'. Oh help! Ineens waren we van nietsvermoedende stadsgidsen gebombardeerd tot touroperators!
Volgens de bekende Scandinavische wijsheid 'Ik heb dat nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan' plande Inge vervolgens een 4 daagse reis, inclusief bezoek aan de Keukenhof, wandeling in Amsterdam, rondvaart in Utrecht, diners, fietstour, etc. voor een groep van 35 gasten en speelde 4 dagen lang reisleider. En dat bleek niet alleen uitputtend, maar ook enorm leuk werk te zijn! Een paar jaar geleden volgden we zelfs 's winters een korte cursus Noors, zodat we in hun eigen taal het ijs kunnen breken ('Vi snakker lit Norsk!')
In tien jaar tijd hebben we bijna 20 groepen mogen ontvangen, en maakten met hen de meest bijzondere dingen mee - van ontbijten in het Krasnapolski tot een zingende rondvaart met een Noors koor door de Utrechtse grachten op Koningsdag. We leerden de Noorse aard een beetje kennen - eerst kijkt men de kat uit de boom, maar wanneer je eenmaal (of in het geval van de Noren: 12 maal) samen het glas hebt geheven ('Skål!'), ben je de beste vrienden! :)
Tijdens onze tours komen we nog wel eens bekende Nederlanders tegen. Hoe onze gasten daarop reageren, wisselt nog wel eens, maar een van de leukste momenten is op film vastgelegd.
In 2017 was Harald toevallig een Mondriaanwandeling aan het geven (in het kader van '100 jaar de Stijl') toen Maarten van Rossem voor RTV Utrecht aan het filmen was bij het Mondriaanhuis. Van Rossem rook zijn kans schoon en nam het verhaal van Harald over, schoffeerde schaamteloos onze gasten en ze vonden het nog geweldig ook.
Bekijk de video hier; vanaf 1:51 wordt onze tour gekaapt.
We ontvangen als stadsgidsen gasten uit alle uithoeken van ons land. Zo werd ik (Inge) eens gebeld door de voorzitter van een Urkse vrouwenvereniging - laten we haar voor het gemak Janneke noemen. Elk jaar deden ze een uitje ‘naar de wal’, vertelde ze, en hun oog was gevallen op een culinaire wandeling. “Maar dan overdag, want we willen wel op tijd weer thuis zijn.” Voor je het weet, mis je immers de laatste boot.
Ze kozen voor een exotisch programma, want: “als we in de grote stad zijn, willen we wel eens wat anders!”
We begonnen bij de Amersfoortse Kei. “Op Urk hebben we ook een Kei,” vertelde Janneke. “Die ligt in zee en daar komen onze kinderen vandaan. De mannen stappen in een roeiboot, varen erheen en komen terug met de baby. Zo makkelijk gaat dat – daarom hebben we van die grote gezinnen op Urk!”
Na de koffie en de rondvaart was het tijd voor soep. “Heeft het gesmaakt?” Mja, mja, sommigen wel, anderen niet. Eén kommetje was nauwelijks aangeraakt. “Wat voor soep was het?” Stilte, tot een van de dames het antwoord wist. “Bijzondere soep!” Jaja, dat was het, bijzondere soep!
Bij navraag bleek het broccolisoep. Natuurlijk: soep, dat maak je van kip of tomaten, maar broccoli? Daar hadden de dames nog nooit van gehoord!
Als hoofdgerecht aten de dames tapas bij Wereldrestaurant Dara. Terwijl Janneke meteen haar bordje volschepte met couscous en gambaspiesjes en enthousiast uitriep “Dat hebben we bij ons niet!”, prikte de dame met de aversie tegen broccolisoep wantrouwend met haar vork in een schaaltje kikkererwtenpuree.
Een uurtje later waren de schalen tot mijn grote opluchting grotendeels leeg. “Vond u het leuk om van alles te kunnen proeven?” Er werd heftig geknikt. Madame Broccoli knabbelde op een laatste stukje Turks brood.
Als dessert konden ze zelf ijs tappen uit ijsmachines en versieren met allerlei lekkere toppings! Het zal jullie niet verbazen dat Janneke als eerste aan de knoppen te vinden was, en de rest van de dames volgden al snel. Zelfs de twaalfde tapper had een gelukzalige glimlach op haar gezicht – afzien wordt uiteindelijk altijd beloond.
[Foto ter illustratie - eventuele gelijkenis berust op toeval]
Wie veel door de stad loopt, leert ze al snel allemaal kennen: mede-amersfoorters die horen bij de 'inboedel' van de binnenstad. In een verordening uit 1777 omschreven als: "landlopers, vagebonden,
bedelaars, onbeschaamde schooiers en liedjeszangers." Of in moderne bewoording: van straatkrantverkopers tot stadsgenoten die de weg (of zichzelf) een beetje kwijt zijn.
Sommigen vinden het heel gezellig, die gidsen in hun oranje jasjes, en beginnen spontaan óók verhalen te vertellen aan onze groepen (al dan niet aan het onderwerp gerelateerd).
Harald heeft zelfs een grote fan - laten we hem voor het gemak Geoffrey noemen. Geoffrey staat altijd aandachtig mee te luisteren naar wat Harald te vertellen heeft, slaat zichzelf dan schaterlachend op de knieën en wandelt verstrooid weer verder.
Tenzij gasten vervolgens een praatje met Geoffrey willen maken, want daar is hij tot grote hilariteit heel uitgesproken in: dat is niet de bedoeling. "Neenee, niet zo! Jullie moeten luisteren naar de Meester!"
Pas wanneer iedereen in de groep weer zijn volle aandacht op Harald richt, knikt hij tevreden en sloft grijnzend weg...
Al voordat ik (Inge) actief was als stadsgids, verzorgde ik af en toe activiteiten en lezingen voor senioren in Amersfoort.
Ik leerde daarbij al snel een aantal wijze lessen:
• stal pakjes drinken nooit uit achter een scootmobiel
• voorkom dat er tussen jou en de luisteraars een hapjesbuffet is neergezet, waarvan men pas mag eten na jouw verhaal
• ga nooit pannenkoeken eten (uitleg volgende keer)
• wie bij PowerPoint presentaties het licht uit doet, wordt binnen een kwartier met gesnurk begroet
Maar gelukkig is het ook ontzettend leuk om voor ouderen iets te organiseren, vooral vanwege de prachtige persoonlijke verhalen die je terug krijgt, en die je een nieuwe blik geven op de geschiedenis. Zo vertelde een van de dames op deze foto toen we het hadden over eetgewoontes van vroeger dat ze in haar jeugd zo’n afkeer van vis had gekregen. Wat bleek? Ze woonde aan de oever van het Wieringermeer, toen dat in 1930 werd drooggemalen. “Elke dag uit school moesten we vissen uit het lage water gaan rapen. Ik eet van mijn leven geen vis meer!”
Rond Valentijnsdag deed ik een Tour d’Amour-lezing, en al snel kwamen we op het onderwerp: verkering krijgen. Hoe ging dat in hun jeugd?
Dat bleek per regio nogal te verschillen – een bewoner uit Zeeland vertelde dat een vriend van hem aan het meisje van zijn keuze een briefje bezorgde, met de vraag of ze met hem wou. Een bewoonster uit Brabant zei dat zij en haar vriendinnen daar niet op wachtten, en gewoon zelf op de jongens afstapten.
Het mooiste verhaal, dat ik nog regelmatig in wandelingen vertel, was van de Amersfoortse Rietie, over haar uitzet. Met de hand geborduurd; het bedlinnen met rood draad, het tafellinnen in groen.
Maakte u dat dan allemaal zelf, vroeg ik haar.
“Ach nee meisje, ik was niet zo handig. Daarvoor ging je naar de meisjes van Arbeid Adelt, die deden dat voor je.”
Natuurlijk waren we ook nieuwsgierig of ze nog stukken uit haar uitzet bewaard had (ze was inmiddels in de negentig).
“Nee, ik heb er helaas maar kort plezier van gehad. Ik ben er in de hongerwinter mee langs de deuren gegaan en heb het geruild tegen eten.”
Vorige keer vertelde ik jullie al over het organiseren van activiteiten voor senioren. De absolute topper is ongetwijfeld een lunch met 40 senioren bij een pannenkoekenrestaurant, waar ze mochten kiezen uit 4 verschillende pannenkoeken: Spek Appel, Appel Ananas, Kaas en Spek, Kaas en Champignon.
Onthoud deze wijze les: Laat. Senioren. Nooit. Kiezen.
We zaten naast Cobie (van de foto geknipt) en Cobie kon niet tegen ananas. “Mag ik een pannenkoek met alleen appel, want ik word niet goed van ananas.” Geen probleem. Alle bestellingen werden opgenomen en de eerste pannenkoeken werden gebracht.
Ronde 1
Bediening: “Ik heb hier 4 pannenkoeken met appel en ananas.”
Senior 1: “Wat had jij besteld?”
Senior 2: “Ik weet het niet meer. Is er ook iets met aardbeien?”
Cobie: “Ik heb een pannenkoek met alleen appel, want ik word niet goed van ananas.”
Bediening: “Die komt eraan mevrouw.”
Senior 1: “Ik had iets met appel geloof ik. Doe mij maar appel en ananas.”
Ronde 2
Bediening: “Ik heb nu 4 pannenkoeken met appel en spek bij me.”
Senior 1: “Ohja, die had ik! Kan ik die appel en ananas nog teruggeven?”
Bediening: “Niet als u er al van gegeten hebt, meneer.”
Senior 1: “Het is maar één hapje.”
Cobie: “Heeft u ook een pannenkoek zonder spek? Ik heb met alleen appel besteld.”
Ronde 3
Bediening: “Ik heb hier uw pannenkoek met alleen appel. De appel is in schijfjes meegebakken.”
Cobie: “Het ziet eruit als schijfjes ananas. Ik had appel besteld. Ik word niet goed van ananas.”
Bediening: “Dit zijn appelschijfjes mevrouw, kijk maar naar de pannenkoek van uw buurman – die stukjes – dat is ananas.”
Ronde 4
Bediening: “Smaakt het allemaal lekker?”
Cobie: “Nou, ik vertrouw het niet hoor. Ik had appel besteld, en nou zit er ananas op mijn pannenkoek. En ik word niet goed van ananas, dat had ik nog wel zo gezegd.”
Bediening: “Ik heb het nog eens aan de keuken gevraagd, en er zit echt alleen appel op uw pannenkoek.”
Cobie: “Het ziet eruit als ananas. En daar word ik niet goed van.”
Na tien minuten is iedereen uitgegeten. De meeste borden zijn leeg, behalve dat van Cobie. Daarop liggen 7 schijfjes appel. Zorgvuldig van de pannenkoek geplukt.
In mijn eerste jaren als gids vreesde ik met grote vrezen dat ik tours zou moeten geven aan één bepaalde doelgroep: scholieren! Als mensen vragen hoe ik gids ben geworden, vertel ik hen niet voor niets dat ik na mijn studie geschiedenis niet voor de klas wilde gaan staan: scholieren en ik hebben elkaar nooit zo gelegen, zelfs niet toen ik zelf op school zat.
Ik ontdekte echter dat ze een groot voordeel hebben boven alle andere bezoekers: je mag ze openlijk tot de orde roepen! En als je dat enigszins overtuigend en gezaghebbend doet, dan luisteren ze nog ook. Min of meer.
Dat was een enorme eye-opener! In mijn belevingsuniversum ging ik ervan uit dat ik een groep mateloos ongeïnteresseerde pubers en hun op de rand van burn-out balancerende leraar tevergeefs zou staan smeken of ze nu echt even op wilden letten, alsjeblieft alsjeblieft niet naar voorbijgangers wilden schreeuwen en het straatmeubilair heel wilden laten. Kortom: ze zouden me werkelijk tot waanzin drijven.
Maar dat gebeurde dus niet. In plaats daarvan hoorde ik mezelf ineens hele rare dingen zeggen, zoals “er mag onderweg best gepraat worden, maar niet als ik aan het woord ben” en “heb je goed geluisterd? herhaal het dan eens voor me” en zelfs “wat goed dat je aantekeningen aan het maken bent op je telefoon! Niet? Dan wil ik dat je hem nu weg stopt!"
Oh, hoe vaak droom ik ervan om hetzelfde te kunnen zeggen tegen een groep ongehoorzame accountants of juristen! Maar daar wordt dan gek genoeg raar van opgekeken.
Mijn grootste compliment kreeg ik eveneens uit deze doelgroep. Het was een mooie lentedag, en ik was op pad met een klas 2 VMBO. Een leeftijd waarop het echt niet cool is om een stadswandeling te krijgen en waarbij ik al blij ben wanneer er onderweg geen ruzie is geweest, er niet ingegrepen hoefde te worden door de leraar en ik van de helft van de groep af en toe de aandacht weet te krijgen. Na afloop van de tour liepen de twee stoerste jongens samen weg, en hoorde ik ze tegen elkaar zeggen:
"Hee, ik vond dit niet eens heel verrot!"
Sommige dagen in het leven van een gids zijn zó leuk, met zo’n hoog school-reisjes-gehalte, dat het nauwelijks is voor te stellen dat je het werk mag noemen. Zoals met 30 gasten op excursie naar Spakenburg, bestaande uit een bezoekje aan het lokale museum en een klederdrachtpresentatie.
Ik weet het, het woord ‘klederdrachtpresentatie’ klinkt als een ideale activiteit voor het jaarlijkse uitje van het plaatselijke bejaardentehuis, maar dan ken je Henny en Riek nog niet. Authentieke Spakenburgse diva’s. Saai zou het zeker niet worden – ‘Komische modeshow met historisch tintje’ zou wellicht een betere omschrijving zijn.
Ik had echter wel een andere uitdaging. Aangezien de gasten uit diverse Europese landen zouden komen, was het verzoek of de presentatie in een andere taal gegeven kon worden. “Nou, dat denk ik niet,” zei de medewerker van de VVV, “voor Henny is Nederlands eigenlijk al een vreemde taal.”
Hmmm. Er zat maar één ding op: ik zou meegaan als tolk, om de dames ter plekke vanuit het Spakenburg naar het Engels te ondertitelen.
Bij aankomst in het dorp werd de groep eerst rondgeleid in het museum. Na het gesprek met de VVV had ik me ook een beetje zorgen gemaakt over de talenkennis van de gidsen ter plekke, maar dat bleek geheel onterecht. “Wer hat lust auf eine Deutschsprachige Führung?” begon een oudere dame enthousiast. “Die hübsche, junge Männer können mitkommen!”
Intussen kon ik mooi even een praatje maken met Henny en Riek.
“Jie gaot het straaks vertaolen, hei? Mooi, went ek sprejk helegaor geen Engels. Helllo? Nais toe miet joooeee!!”
Vrolijk lachend gingen de hoogbejaarde dames verder met het uitstallen van alle kleding zodat we even later met de presentatie konden beginnen.
En dat ging prima! Henny legde alles eerst aan mij uit, waarna ik het liet zien en er in het Engels over vertelde. Ik kan je zeggen: ik weet nu echt alles wat er te weten valt over jakjes, rokken en kraplappen, de opvallende schouderkleppen die de dames het uiterlijk van een fikse bodybuilder geven. Wisten jullie dat de dames wel 6 dikke wollen rokken over elkaar droegen? En dat dat je status gaf? “Wie breed heft, laot ‘t breed haangen!’
Nadat we werkelijk alle verschillende soorten, kleuren en maten voorbij hadden zien komen, was de presentatie bijna ten einde. Maar Henny twijfelde even.
“Zijn we klaar, of nog niet?”
“Tja,” vertrouwde ze me wat zachter toe, met een grijns op haar gezicht. “We het ok nog onderbroeken, maor die doen we niet altied. Zie je, d’r kommen ok veul gereformeerde groepen, en die kunnen daor niet zo goed tegen – die bennen een bietsjie preuts.”
Ik verzekerde haar dat dat voor ons geen probleem zou zijn, en dus kwamen ook de laatste stukken uit de koffer. Voor de mannen waren er speciale broeken met een grote flap aan de bovenkant, vertelde Henny.
“Aan welke kant zat die flap?”
“An de veurkaant.” Ik vertaalde.
“En waar werd die voor gebruikt?”
“Nou, wa denkie?” Henny liet de flap eruit floepen, gierde het uit van het lachen en vertaling was niet meer nodig.
Het is deze maand niet alleen 10 jaar geleden dat we begonnen met Amersfoortse Gidsen. Op 24 juli 2014 zijn Harald en ik ook samen in het huwelijksbootje gestapt!
Wanneer twee stadsgidsen met elkaar in het huwelijk treden, dan moet dat natuurlijk voorzien worden van een historisch tintje: we deden een brooduitdeling bij hofje de Armen de Poth, brachten stuivers mee voor de weeskinderen van de Levende Historie en zelfs mijn jurk paste bij de kleuren van de stad (niet bewust overigens, maar een leuke bijkomstigheid).
Na thuiskomst van onze huwelijksreis bleken we zelfs diverse (social) media gehaald te hebben!
Met enige regelmaat ontvangen we buitenlandse gasten. Vanuit Duitsland zijn dat vaak bustours, die komen in de tijd dat de tulpen bloeien (Amersfoort ligt mooi halverwege de grens en de Keukenhof), bedrijven boeken tours met diner voor hun internationale gasten en Amerikanen boeken private tours. Meestal zijn die tours met kleine groepjes erg leuk, omdat je gezellig babbelend door de stad wandelt en ook wat over je gasten te weten komt. Tenzij je totaal niet op dezelfde golflengte zit of je gasten geen idee hebben wat ze eigenlijk komen doen in de stad - dan duurt een tour een eeuwigheid!
De meest memorabele tour van die laatste categorie staat op naam van Harald. Hij mocht een paar jaar geleden op pad met de Amerikaanse Judy. Er zijn veel vooroordelen over Amerikanen (ze weten niets over de wereld buiten de USA, ze zijn oppervlakkig, ze maken vooral foto's en ze luisteren slecht) en Judy heeft geen enkel vooroordeel kunnen ontkrachten.
Hoe ze ooit op eigen kracht in onze stad is beland, is nog steeds een raadsel.
Harald nam haar mee naar de steeg van de Kuiperij in de Hellestraat, waar twee kleine armenhuisjes bewaard zijn.
"Are those the slavehouses?"
Eh... nee, hier woonden gewoon arme gezinnen in de 19e eeuw.
"So the slaves were forced to work here?"
Neehee, er waren geen slaven, en ze werkten ook zeker niet in de kuiperij!
Verderop vertelde Harald haar over het ontstaan van de stad, en hoe we stadsrechten hadden gekregen.
"Why do you keep calling it Amersfoort? Is that how the Dutch call Amsterdam?"
Wandelend voorbij de restaurantjes op de Hof vertelde ze dat ze wist dat we in Nederland 'great pubfood' hadden - zou ze dat hier ergens kunnen bestellen, of moest ze daarvoor de trein naar het centrum nemen?
Oh help - niet alleen verwart ze Nederland met de Britse culinaire traditie - ze denkt dat ze in een buitenwijk van Amsterdam is beland! Toegegeven - citymarketing Amsterdam heeft half Nederland ingelijfd (Zandvoort is "Amsterdam Beach" en het Muiderslot werd "Amsterdam Castle"), maar toch niet onze stad?!
Aan het einde van de tour werd er afgerekend.
"Can I pay you with Amsterdam-money?"
Amsterdam Money??? Hallo? We zijn geen monopoly aan het spelen!!
En toen kwam de aap uit de mouw. Haar zus had haar meegenomen op zakenreis naar Nederland, en had vandaag een congres. Dus had ze Judy een treinkaartje naar Amersfoort gegeven ("she said this was a very pretty area"). Harald heeft nog snel een plattegrond voor haar geregeld en uitgelegd hoe ze na een bezoek aan de Pub weer op het station kon komen.
Voor de trein naar het centrum...
